Fundator: Stanisław Tołwiński
Fundator: Stanisław Tołwiński
Graj w swoje ulubione gry o każdej porze dnia - Ice Casino
Dlaczego las pod Kętrzynem wybrano na stanowisko dowodzenia naczelnego dowódcy OKW? Jako oczywiste należy przyjąć, że stolica przystępującego do wojny państwa nie może być dogodnym miejscem na siedzibę kwatery głównej i jej organów dowodzenia. Obawiając się ataków lotniczych na Berlin (tak radzieckich jak i angielskich) sztab OKW zalecił specjalistom od budownictwa fortyfikacyjnego wybudowanie zespołu bezpiecznych bunkrów na stanowisko dowodzenia kwatery głównej Hitlera - naczelnego wodza sił zbrojnych III Rzeszy (Hitler mianował się naczelnym dowódcą Wehrmachtu w 1938r., a w grudniu 1941r. - po klęskach pod Moskwą - również dowódcą naczelnym wojsk lądowych).
Wybór padł na Prusy Wschodnie, a obiekty fortyfikacyjne i liczne garnizony dodatkowo wzmacniały bezpieczeństwo, eliminując możliwość penetracji terenu przez ośrodki wywiadowcze przeciwników.
Na miejsce stanowiska dowodzenia "Führerhauptquartier" wybrano lasek pod Rastenburgiem (w 1945r. miastu nadano nazwę Kętrzyn od nazwiska wielkiego działacza polskiego Warmii i Mazur, Wojciecha Kętrzyńskiego).
Teren ten w okresie międzywojennym stanowił miejsce niedzielnego wypoczynku ze względu na dorodny drzewostan, bliskość kilku jezior oraz dobrą komunikację kolejową i drogową (szosa do Giżycka, linia kolejowa do Węgorzowa). Tu w lesie postanowiono umieścić stanowisko dowodzenia kwatery głównej OKW.
Budowę obiektów powierzono renomowanej firmie III Rzeszy w dziedzinie budownictwa fortyfikacyjnego i specjalnego. twórcą firmy był Fritz Todt - inżynier, specjalista od budownictwa drogowego, od 1939 roku generalny Inspektor komunikacji drogowej, później w randze generała-majora minister zbrojeń i produkcji wojennej (zginął 8 lutego 1942r. w katastrofie lotniczej po wystartowaniu z Kętrzyna).
Budowę rozpoczęto wczesną jesienią 1940 roku, zamykając już od września dostęp na teren lasu dla ludności cywilnej. Po ukończeniu prac budowlanych teren i obiekty starannie zamaskowano.
Nie zdołano dokładnie ustalić kiedy, w jakim okresie "Wilczy Szaniec" został zasiedlony przez kwaterę główną OKW. W przybliżeniu podaje się, że było to w pierwszych dniach wojny niemiecko-radzieckiej, gdy armie Wehrmachtu wdarły się już w głąb terytorium radzieckiego. Zespół bunkrów oddanych do użytku w 1941r. przyjął nazwę "Wolfsschanze" ("Wilczy Szaniec"). W latach późniejszych został rozbudowany do ogólnej liczby około 80 obiektów fortyfikacyjnych (w tym około 30 bunkrów typu ciężkiego) i około 50 obiektów towarzyszących i usługowych. Kompleks budynków "Wolfsschanze" z lat 1943-1945 jest większy i obejmuje tereny na północ od toru kolejowego. Świadczy o tym, że bunkry wzniesione do czerwca 1941r. stanowiły tylko pierwszą część stanowiska dowodzenia kwatery głównej OKW.
Teren "Wolfsschanze" podzielony został na trzy strefy, osobno ogrodzone i osobno strzeżone. Strefa I obejmowała rejon bunkrów Hitlera, Keitla i Bormanna. Oddzielona od pozostałych stref drutem kolczastym i polem minowym, była najostrzej strzeżonym rejonem. Przed wejściem do tej strefy sprawdzano dokładnie przepustki i dowody tożsamości nawet znanym osobistościom z kierownictwa III Rzeszy, jak ministrowie, generalicja. Przepustki stałe na wejście do strefy były często zmieniane. Najczęściej stosowano dla wezwanych na konferencje i narady, przepustki jednorazowe. Obowiązywała wszystkich wchodzących kategoryczna zasada pozostawienia broni przed wejściem do tej strefy.
Druga strefa także dokładnie strzeżona obejmowała obiekty sztabowe OKW i OKH oraz przedstawicieli różnych rodzajów wojsk głównych ich Inspektorów, komendanturę stanowiska dowodzenia (kwatery głównej), centrale łączności, inne obiekty dowództwa. Na terenie tym obowiązywały też specjalne przepustki. Trzecia strefa - mieszcząca głównie obiekty pomocnicze i mieszkalno-hotelowe była mniej chroniona, lecz by się dostać na jej teren trzeba było uzyskać specjalne zezwolenie ochrony wewnętrznej. Systemy alarmowe i uzbrojone minami szlabany specjalne zezwolenie ochrony wewnętrznej. Systemy alarmowe i uzbrojone minami szlabany drogowe zabezpieczały wejścia i wjazdy.
Nad bezpieczeństwem "Wolfsschanze" na zewnątrz czuwała silnie rozbudowana w rejonie Kętrzyna służba bezpieczeństwa Rzeszy. Wewnątrz twierdzy czuwali dzień i noc SS-mani z gwardii przybocznej Hitlera, z batalionu "Leibstandarte". Hitler w "Wolfsschanze" czuł się bezpiecznie. Mury bunkrów, gwardia przyboczna i pola minowe oddzielały go od świata.
Wybór "Wolfsschanze" na stała siedzibę kwatery głównej OKW spowodował, że najbliższe otoczenie führera zaczęło gorączkowo poszukiwać obiektów w Prusach Wschodnich na swe siedziby. Reichsführer SS, Henrich Himmier, osiedlił się w pobliżu miejscowości Pozezdrze, na trasie Giżycko-Węgorzewo. W Mikołajkach była kwatera Abwehry (wywiad wojskowy), w Giżycku - Oddział Sztabu Generalnego OKH - "Obce Armie-Wschodu". W Sztynorcie często przebywał minister spraw zagranicznych - Joachim von Ribbeentrop.
Legenda do mapki usytuowania różnych kwater w relacji o Lotnisku Wilamowo
1 – Kwatera Główna Adolfa Hitlera kryptonim „Wilczy Szaniec”
2 - Radzieje – Kwatera Hansa Lammersa –szefa Kancelarii Rzeszy kryptonim „Wendula”
3 – Mamerki - Kwatera Naczelnego Dowódcy Wojsk Lądowych (OKH) kryptonim „Anna”
4 – Sztynort – Kwatera Joahima von Ribbentropa – ministra spraw zagranicznych
5 – Pozezdrze – Kwatera Heinricha Himmlera – dowódcy SS i policji kry ptonim „Hochwald”
6 – Gizycko-Twierdza Boyen – Kwatera gen. Gehlena
7 – Szeroki Bór – polowa Kwatera Hermana Göringa – naczelnego dowódcy wojsk lotniczych
8 – Mikołajki – Placówka wywiadu wojskowego „Walli II”
9 – Gołdap – Kwatera naczelnego Dowództwa Wojsk Lotniczych kryptonim „Robinson”
10 – Puszczy Rominckiej, pałac myśliwski Cesarza Wilhelma II - siedziba Hermana Göringa
Już w czasie budowy pierwszej, najstarszej części "Wolfsschanze", w pobliżu Gierłoży rozlokowały się dowództwa naczelne różnych rodzajów sił zbrojnych. W Mamerkach, w lesie nad jeziorem Mamry, zespół bunkrów zajęło naczelne dowództwo OKH (wojsk lądowych) z częścią operacyjną sztabu generalnego przyjmując kryptonim "Anna".
Później niezbędne do prowadzenia działań zbrojnych na froncie wschodnim komórki sztabu generalnego OKH umieszczono w "Wolfsschanze", likwidując stanowisko dowodzenia naczelnego dowództwa wojsk lądowych "Anna" w Mamerkach.
Naczelne dowództwo wojsk lotniczych na czele z Hermanem Göringiem na swą siedzibę wybrało Puszczę Piską. Lubujący się w luksusach Göring, między bunkrami stanowisk dowodzenia, kazał wybudować kilka okazałych willi. Prawie stała obecność głównych dygnitarzy III Rzeszy na terenie Prus Wschodnich świadczy o tym, że "Wolfsschanze" było głównym stanowiskiem dowodzenia.
"Wolfsschanze" miała wielokrotny system gwarantujący bezpieczeństwo kierownictwa Rzeszy ale i niezawodną bezpośrednią łączność telefoniczną z Berlinem oraz sprawną komunikację lotniczą.
Szybką komunikację łącznikową zabezpieczały małe samoloty będące na lądowisku pomocniczym znajdującym się w strefie nr 2 kwatery Hitlera. Funkcjonariusze Kancelarii Rzeszy na czele z Hitlerem, dowództwo wojsk lądowych Wehrmachtu (które było zlokalizowane w Mamerkach) oraz inni dostojnicy wojskowi i państwowi korzystali z lotniska oddalonego o 6 km do centrum kwatery, za drogą i linią kolejową Kętrzyn-Giżycko.
Znajdujące się obecnie w Wilamowie k/Kętrzyna (w czasie II wojny światowej pod nazwą Waisznuren) lotnisko było głównym portem logistyki lotniczej "Wolfsschanze". Zostało przygotowane i oddane do eksploatacji w 1941r. w okresie zakończenia pierwszego etapu budowy "Wolfsschanze".
Betonowe pasy startowe umożliwiały lądowanie samolotów. Były również hangary na samoloty, stacje meteorologiczne, stacja radarów i urządzenia pelengacyjne. Fragmenty zachowały się do dziś. Na lotnisku stały eskadry samolotów Hitlera, Naczelnego Dowództwa Wehrmachtu (OKW) i kurierów Hitlera. Na początku wojny Hitler dysponował dwoma pilotami i sześcioma samolotami. W późniejszym okresie ilości te powiększyły się i w 1944r. osobisty pilot Hitlera - Hans Baur był panem 12 pilotów i ok. 40 samolotów typu "Condor", "Ju 290", "He 111" i Fieseler "Storch".
Po wojnie, w pierwszych latach było zajęte i eksploatowane przez Armię Radziecką a później Wojsko Polskie, Instytut Lotnictwa i Polskie Zakłady Lotnicze Warszawa-Okęcie, które za zobowiązania podatkowe wobec Gminy Kętrzyn przekazały teren i obiekty lotniska Gminie.
W wyniku przetargu w dniu 31.07.1998r. lotnisko stało się własnością prywatną na którym od 1999 r. aktywnie działa Aeroklub Krainy Jezior organizując imprezy i szkolenia lotnicze.
Do lat 30-tych XX wieku na obszarze opracowania funkcjonowały gospodarstwa rolne majątków Wilhelmsdorf (Wilamowo) i Weishnuren (Wajsznory) jak to widać na poniższej mapie (fragment mapy Messtischblatt 1938 r. arkusz Rastenburg skala 1:25 000):
Już w latach 20-tych i 30-tych, z uwagi na korzystne ukształtowanie i korzystne położenie w regionie, tereny te były wykorzystywane jako lotnisko, co dokumentują poniższe zdjęcia:
Tankowanie samolotu Junkers Ju-52 Kętrzyn (Rastemburg)1931
Zeppelin w Kętrzynie (Rastemburg)1929
Wybrane elementy z historii lotniska według opisu na stronie internetowej www.mojemazury.pl:
Wilamowo: dawne (Weischnuren) lotnisko Adolfa Hitlera
Wilamowo (Wilhelmsdorf) leży kilka kilometrów od Wilczego Szańca, wojennej kwatery Adolfa Hitlera. Zbudowano w 1935 roku pod Kętrzynem sportowe lotnisko w czasie wojny obsługiwało Wolfschanze.
Wilamowo to nieistniejąca dzisiaj osada, położona kilka kilometrów na południowy - wschód od Kętrzyna i 7 kilometrów od Gierłoży, gdzie w czasie wojny mieściła się Kwatera Główna Adolfa Hitlera.
Istniejące tam do dzisiaj lotnisko Niemcy zbudowali jednak nie w Wilamowie (Wilhelmsdorf), ale w pobliskiej wsi Weischnuren (Wajsznory). Po 1945 roku nazwano je lotniskiem Wilamowo, bo częściowo leżało na terytorium folwarku Wilamowo.
Sportowe lotnisko pod Kętrzynem Niemcy zbudowali w 1935 roku. Kiedy w lipcu 1940 roku zaczęto budować tajną kwaterę Hitlera w Gierłoży, lotnisko stało się częścią Wilczego Szańca. W 1941 roku zbudowano tam dwa betonowe pasy startowe. Miały 50 metrów szerokości oraz 1200 i 900 metrów długości.
Legenda do uproszczonego planu obiektów na lotnisku.
1 – Komendant, kierownictwo lotów, stacja meteorologiczna
2 – Eskadra Hitlera
Eskadra Naczelnego Dowództwa Wermachtu OKW
Eskadra Kurierów Hitlera
3 – Hale przylotów i odlotów samolotów
4 – Wieża ciśnień
5 – Kwatery oficerskie
6 – Kasyno
7-8 - Personel naziemny
9 - Majątek Wilhelmsdorf
10 – Pelengator (motorowy)
11 – Kuchnie i jadalnie
12 – Posterunki wartownicze
Lotnisko było zamaskowane. Alianci i Rosjanie nie wiedzieli o jego istnieniu. Lotnisko nie było wykorzystywane militarnie. Obsługiwało wyłącznie Wilczy Szaniec. Sam Hitler skorzystał z lotniska tylko klika razy. Hitler bał się latać samolotem i wolał jeździć pociągiem.
Na lotnisku FHQ „Wolfsschanze” – Ribbentrop, Hitler, Keitel, lata 1942/43 - w tle bombowiec typu Henkel HE 111
W dniu 8 lutego 1942 roku w Wilamowie rozbił się samolot, którym podróżował Fritz Todt (1891 - 1942), minister przemysłu zbrojeniowego Rzeszy. Po wojnie lotnisko krótko wykorzystywali Rosjanie, potem polskie wojsko. W 1954 roku do Wilamowa przywieziono ze Stoczka Klasztornego uwięzionego przez komunistów kardynała Stefana Wyszyńskiego. Samolotem przewieziono go do nowego miejsca zesłania.
Potem lotnisko w Wilamowie popadało w ruinę. W 1998 roku lotnisko kupiła prywatna osoba. Powstał tam Aeroklub Krainy Jezior. Dzisiaj w Wilamowie mogą lądować małe samoloty sportowe i turystyczne.
Fragment kalendarium historycznego ze strony internetowej www.lotniskokętrzyn.pl:
20 lipca 1944 po nieudanym zamachu na Hitlera, z lotniska odleciał do Berlina samolotem typu „He 111” Claus von Stauffenberg oficer niemiecki, szef sztabu armii rezerwowej.
Poniżej zdjęcia z okresu II Wojny Światowej.
Para samolotów Messerschmitt Bf 109 w locie patrolowym
Odprawa pilotów przed wylotem na rozpoznanie
Samoloty Messerschmitt Bf 109 na lotnisku
Samolot Junkers Ju 52 w transporcie zaopatrzeniowym … czy tylko gęsi?
Samolot Heinkel He 111 i załoga … przed wylotem
Samolot Junkers Ju 52 przygotowywany do lotu sanitarnego
Samoloty Junkers Ju 52 i … zapasy amunicji, na płycie lotniska
Samolot junkers Ju 87 Stuka - przygotowywany do holowania po płycie lotniska, do hangaru
Samolot Hitlera na lotnisku Wolfsshanze (obecnie Kętrzyn) - Condor Focke-Wulf Fw 200, a na drugim planie hangar lotniczy samolotów z eskadry Hitlera, lato 1944
Kętrzyn położony jest w północno-zachodniej części Mazur w rejonie graniczącym z Warmią. Z Kętrzyna można bez trudu dotrzeć do każdego zakątka Mazur, poniżej podano odległości z terenu lotniska do głównych miejscowości regionu:
